Athens 2018 - Tragedy 2.0

Η παράσταση είναι προϊόν συνεργασίας των φοιτητών του μεταπτυχιακού προγράμματος από το τμήμα Κινηματογράφου, Τηλεόρασης και Σκηνογραφίας της σχολής Τεχνών, Σχεδίου και Αρχιτεκτονικής του πανεπιστημίου Aalto (Aalto ARTS) με φοιτητές από την Ακαδημία Θεάτρου (TeaK) και την Ακαδημία Sibelius (SibA) του πανεπιστημίου Τεχνών τουΕλσίνκι.

Διάρκεια: 1,5 ώρες

Σεμινάριο-Εργαστήρια

Σεμινάριο και Εργαστήρια
 
Ψηφιακή Τεχνολογία & Αρχαίο Δράμα
 
Διοργανωτές: ArTeC – Labex Arts – H2H
 
 1-7 Οκτωβρίου 2018 
 
Σε κάθε ενότητα Σεμιναρίου/Εργαστηρίου καταξιωμένοι ερευνητές και καλλιτέχνες των νέων μέσων και των παραστατικών τεχνών από τη Γαλλία δίνουν διάλεξη. Οι έννοιες που εξετάζονται είναι οι εξής: Ψηφιακό σώμα/Ηχητικές μάσκες/ Επαυξημένη πραγματικότητα/Ψηφιακή θραυσματοποίηση/Υβριδικότητα/Διαδραστικά συστήματα/Μυθολογία και παράδοση και τα ψηφιακά ισοδύναμα/Η διασκευή της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας/Σύγχρονη παραστασιογραφία της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Οι μεγάλοι σκηνοθέτες.
Τα Σεμινάρια αποτελούν εισαγωγή στα Εργαστήρια τα οποία συσχετίζονται θεματικά και λειτουργικά με τη κάθε ενότητα Σεμιναρίου και επιχειρούν να ενεργοποιήσουν στην πράξη τις θεωρητικές συζητήσεις. Τα Εργαστήρια καθοδηγούνται από επαγγελματίες και καλλιτέχνες από τη Γαλλία, Ιταλία και Βραζιλία.
 
 
1η θεματική ενότητα: Φωνές στη σκηνή
 
Προσέγγιση της Αρχαίας Ελληνικής Τραγωδίας στη Ψηφιακή Εποχή μέσω πειραματισμών με τη φωνή και τον ήχο. 
Εισηγητές: Chloé Larmet & Ana Wegner. Με τη συμμετοχή των Roberto Moura και Christophe d’Alessandro
 
2η θεματική ενότητα : Μάσκες και  Avatars 
 
Εισηγητές: Erica Magris &  Giulia Filacanapa. Με τη συμμετοχή των Stefano Perocco, Ferdinando Falossi, Théo Semet. 
 
 
 
 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ
 
Η αρχαία ελληνική τραγωδία της προφορικής κοινωνίας του 5ου αιώνα συναντά τον ψηφιακό οπτικοακουστικό  κόσμο του 21ου αιώνα.  Οι θεοί, η μοίρα, η ύβρις,  το προσωπείο, συναντιούνται με τα εμβυθιστικά περιβάλλοντα, την επαυξημένη πραγματικότητα, τα cyborgs. Η δύναμη της ποίησης και της σωματικότητας, συνδιαλέγεται με τα ψηφία και τους ονειρικούς κόσμους που μπορούν και κατασκευάζουν. Το πιο παλιό είδος του δυτικού θεάτρου από τη μία, και η πιο σύγχρονη μορφή της τεχνολογίας από την άλλη. Ο μύθος και η τεχνική. 
 
Η ένταση ανάμεσα στην τεχνική και τον πολιτισμό υφίσταται από τον ανθρωπογονικό μύθο μέχρι και σήμερα: ο Προμηθέας έδωσε στον άνθρωπο τη φωτιά και τις τεχνικές του Ηφαίστου και της Αθηνάς, αλλά έλειπε η πολιτική, ο τρόπος διαχείρισης, το σύστημα αξιών, ο αυτοπεριορισμός, ο τρόπος διακυβέρνησης. Η τιμωρία του ανθρώπου ήταν η Πανδώρα που μέσα στο κουτί της είχε φυλακισμένη και την Ελπίδα που έμεινε μόνη στην άκρη του πιθαριού: πρόκειται για την αμφισημία του κόσμου της τέχνης και της μηχανής, της περιέργειας, της εύρεσης. Ο άνθρωπος του 21ου αιώνα αναπτύσσει την τεχνοεπιστήμη, που ως άλλη φωτιά (ή ως άλλο κουτί της Πανδώρας) τον συνδράμει να ζήσει, να επιβιώσει, να δημιουργήσει κοινωνία και πολιτείες. Παραμένει ζητούμενο όμως ο τρόπος, ο σκοπός και τα όρια. Και κάπως έτσι ο άνθρωπος καθίσταται υποχρεωμένος να μελετά συνεχώς τη σχέση αυτή, και το ερώτημα να μην κλείνει ποτέ
 
Σε κάθε ενότητα – Σεμιναρίου/Εργαστηρίου καταξιωμένοι ερευνητές και καλλιτέχνες των νέων μέσων και των παραστατικών τεχνών από τη Γαλλία δίνουν διάλεξη. Οι έννοιες που θα αναπτυχθούν στο Σεμινάριο είναι οι εξής:
 
Το ψηφιακό σώμα
Η ηχητική μάσκα
Επαυξημένη πραγματικότητα/Ψηφιακή θραυσματοποίηση
Υβριδικότητα
Διαδραστικά συστήματα/Διάδραση
Μυθολογία και παράδοση και τα ψηφιακά ισοδύναμα
Η διασκευή της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας
Σύγχρονη παραστασιογραφία της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Οι μεγάλοι σκηνοθέτες.
Τα Σεμινάρια αποτελούν εισαγωγή στα Εργαστήρια τα οποία συσχετίζονται θεματικά και λειτουργικά με τη κάθε ενότητα Σεμιναρίου και επιχειρούν να ενεργοποιήσουν στην πράξη τις θεωρητικές συζητήσεις. Τα Εργαστήρια καθοδηγούνται από επαγγελματίες και καλλιτέχνες από τη Γαλλία, Ιταλία και Βραζιλία.
 
 
 
 
1η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΦΩΝΕΣ ΣΤΗ ΣΚΗΝΗ (Σεμινάριο & Εργαστήριο)
 
Θεματική: Φωνές στη σκηνή
 
Προσέγγιση της Αρχαίας Ελληνικής Τραγωδίας στη Ψηφιακή Εποχή μέσω πειραματισμών με τη φωνή και τον ήχο.
Εισηγητές: Chloé Larmet & Ana Wegner. Με τη συμμετοχή των Roberto Moura και Christophe d’Alessandro
 
 
 
Σεμινάριο, Δευτέρα, 1η Οκτωβρίου 2018, 16.00-20.00
 
Περιγραφή
 
 Στο σεμινάριο θα αναλυθεί η χρήση των νέων τεχνολογιών στη σκηνή και πώς αυτές έχουν αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη φωνή, στη θεωρία και την πράξη. Για παράδειγμα, πώς η χρήση ενός μικροφώνου ή μιας συνθετικής φωνής θέτει σε ερώτηση την παρουσία του ηθοποιού πάνω στη σκηνή; Πώς ο θεατής αντιλαμβάνεται τον ίδιο ηθοποιό στη σκηνή; Σε μεγαλύτερη κλίμακα, πως επηρεάζεται η φωνή του ηθοποιού καθώς και οι τεχνικές εξάσκησής της από τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας;
 
Το πρώτο μέρος του σεμιναρίου θα παρουσιάσει τις κύριες ιστορικές εξελίξεις και τα ρεύματα στη διδασκαλία της φωνητικής στην Ευρώπη από το 1945 και μετά.  Οι σημαντικότεροι δάσκαλοι, όπως ο Cicely Berry, η Kristin Linklater ή ο Jerzy Grotowski και ο Zygmunt Molik έχουν ο καθένας μια συγκεκριμένη αντίληψη  για τη δυναμική ανάμεσα  στη φωνή, το σώμα, τον ήχο και το νόημα. Τι μπορούμε να μάθουμε από αυτούς; Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε τον αυξανόμενο αριθμό των δασκάλων φωνητικής και υποκριτικής κατά τη διάρκεια του  δεύτερου μισού του 20ού αιώνα; Ποιός είναι ο ρόλος της ψηφιακής τεχνολογίας σε σχέση με τις πολυάριθμες τεχνικές  που χρησιμοποιούνται από τους εν λόγω δασκάλους, και πώς τα νέα μέσα επηρεάζουν και τροποποιούν την ίδια τη δημιουργική διαδικασία; Θα εξετάσουμε παραδείγματα, όπως τη χρήση της ιατρικής επιστήμης και τεχνολογίας στην απεικόνιση του φωνητικού συστήματος και τη χρήση οπτικοακουστικών τεχνικών στη μετατροπή και το χειρισμό της φωνής για τη δημιουργία ηχητικών μασκών. Αυτό θα μας δώσει, επίσης, την ευκαιρία να παρουσιάσουμε το έργο των ‘συνθετικών’ φωνών που θα διερευνηθούν περαιτέρω στο εργαστήριό μας.
 
Το δεύτερο μέρος είναι αφιερωμένο στις αισθητικές επιρροές των σύγχρονων τεχνολογικών εξελίξεων, μέσα από τη μελέτη θεατρικών παραστάσεων και πιο συγκεκριμένα σύγχρονων διασκευών της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Η χρήση νέων τεχνολογιών δίνει στην παράσταση μια νέα κατεύθυνση; Μεταβάλλεται η δυναμική που υπάρχει με το κοινό και, εάν ναι, σε ποιο βαθμό; Και πάλι, θα σταθούμε σε σημαντικές καλλιτεχνικές προσωπικότητες του 20ου και του 21ου αιώνα: Ο Ανατόλι Βασίλιεφ και η αντίληψή του για τη λεκτική κίνηση, ο Ρομέο Καστελλούτσι και η Ορέστειά του, όπου για παράδειγμα, προκαλεί τη φαντασία του θεατή με εικόνες και μύθους, χάρη στις ψηφιακές τροποποιήσεις του ήχου, ενώ διερευνά τη φυσιολογία της φωνής. Ή ακόμα και ο γάλλος σκηνοθέτης Claude Régy, ο οποίος εργάζεται πάνω στη βραδύτητα του τρόπου εκφοράς, ώστε το κοινό να ακούει τη σιωπή μέσα στη φωνή. Αυτά τα συγκεκριμένα παραδείγματα θα μας επιτρέψουν να κατανοήσουμε γιατί η αρχαία ελληνική τραγωδία εξακολουθεί να είναι ένα πεδίο εξερεύνησης σύγχρονων φωνητικών μεθόδων, σε μεγαλύτερη κλίμακα, να κατανοήσουμε τα διακυβεύματα του έντονου ενδιαφέροντος για τη φωνή στη σκηνή – μια φωνή που δεν θεωρείται πλέον ως ένα άσκοπο και απλό μέσο για να δημιουργηθεί μια παράσταση αλλά ως ο πυρήνας της θεατρικής δημιουργίας.
 
Σχετικοί σύνδεσμοι:
 
 
 
 
 
 
***
 
Εργαστήριο, 2-5 Οκτωβρίου 2018, 16:00-20:00
 
Διάρκεια: 16 ώρες (4 συνεδρίες, 4 ωρών η καθεμιά)
 
Περιγραφή
 
Σε σχέση με τα ερωτήματα που τίθενται  στο σεμινάριο «Φωνές στη σκηνή – σύγχρονες προοπτικές», το εργαστήριο πειραματίζεται σε πρακτικό επίπεδο με τη δυναμική του ήχου και της σημασίας ενός κειμένου που «φωνοποιείται» ,  με τη διαμεσολάβηση των νέων τεχνολογιών. Κάθε συνεδρία οργανώνεται ως εξής:
 
1ο ΣΤΑΔΙΟ: Φωνητική αφύπνιση, μια πρώτη αίσθηση της σχέσης ήχου / νοήματος: οι φυσικές και οι ρυθμικές παρορμήσεις της φωνής.
 
Το πρώτο βήμα είναι μια καθοδηγούμενη εξερεύνηση της ποιότητας του ήχου της φωνής (αντήχηση, τόνος, δύναμη) χωρίς κάποιο κείμενο, που σημαίνει ότι η έρευνα εξελίσσεται μόνο μέσα από φυσικές και ρυθμικές παρορμήσεις. Ως καθοδήγηση, χρησιμοποιούμε φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς εμπνευσμένους από πολυφωνικά παραδοσιακά τραγούδια της Αμερικής, της Αφρικής και της Ευρώπης. Ενώ αναπτύσσεται επίσης μια κιναισθητική προσέγγιση στη φωνή, με τη χρήση της μεθόδου Feldenkrais.
 
2ο ΣΤΑΔΙΟ: Εξερευνώντας τη φωνητική έκφραση («φωνοποίηση») ενός κειμένου: ακούγοντας το σώμα και τις λέξεις.
 
Το δεύτερο βήμα του εργαστηρίου επικεντρώνεται στην ακρόαση: ακούγοντας τον ήχο, τη σημασία  μιας λέξης, αλλά και τη δική μας φωνή και τη φωνή κάποιου άλλου. Τι σημαίνει η ακρόαση μιας φωνής; Οι ικανότητες ακρόασης μας αμφισβητούνται ακόμα περισσότερο από τη στιγμή που γίνεται χρήση διαφορετικών γλωσσών: το πρώτο μέρος της εξερεύνησης πραγματοποιείται στα αγγλικά, μέσα από αποσπάσματα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, ενώ μετέπειτα, κάθε συμμετέχων έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει έναν φωνητικό αυτοσχεδιασμό στη γλώσσα της επιλογής το
 
3ο ΣΤΑΔΙΟ: Παίζοντας με τις συνθετικές φωνές: μια νέα ισορροπία φωνής, σώματος και κειμένου.
 
Το τελευταίο βήμα του εργαστηρίου αξιοποιεί το αποτέλεσμα των προηγούμενων εξερευνήσεων και αυτοσχεδιασμών, με τη χρήση ψηφιακής συσκευής,  που επιτρέπει στους συμμετέχοντες να πειραματιστούν με μια συνθετική φωνή (κατασκευασμένη ή ηχογραφημένη). Χρησιμοποιώντας διαφορετικά μέρη του σώματός (χέρια, πόδι, γόνατο), οι συμμετέχοντες μπορούν να τραγουδούν και να αρθρώνουν μια τεχνητή φωνή, ενεργοποιώντας τη μέσα από ένα graphic tablet, με μικρές απλές χειρονομίες και με βασικά beats (πεντάλ, πληκτρολόγιο). Οι συμμετέχοντες αυτοσχεδιάζουν με τις φωνές που χωρίζονται από το σώμα τους, (με τις «αποσωματοποιημένες φωνές») και η προσοχή επικεντρώνεται στις σωματικές αντιδράσεις κάθε ατόμου προς αυτές τις συνθετικές φωνές. Από αυτό το τελευταίο βήμα προκύπτει μια νέα κατανόηση των διασυνδέσεων μεταξύ φωνής, σώματος, ήχου και νοήματος.
 
 
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
 
 
Chloe Larmet
 
Διδάκτωρ Παραστατικών Τεχνών στο Πανεπιστήμιο Jules Verne στην Πικαρδία και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Πουατιέ, στο Τμήμα Θεάτρου. Η έρευνά της ασχολείται με τη φιλοσοφία, την ψυχανάλυση, την αισθητική, τη λογοτεχνία και τις θεατρικές τέχνες και εστιάζει στο ζήτημα της  φωνής στη σύγχρονη Ευρωπαϊκή θεατρική σκηνή και στις επιδράσεις της σχέσης με το κοινό. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε γαλλικά περιοδικά για σημαντικούς σκηνοθέτες όπως τους :Claude Régy, Angelica Liddell, Guy Cassiers, Jan Fabre κ.α. Ως κριτικός συνεργάζεται με την Insensés – scènes, μια ομάδα θεωρητικών και καλλιτεχνών που εργάζονται στο Φεστιβάλ της «Αβινιόν.
 
Ana Wegner
 
Διδάκτωρ Παραστατικών Τεχνών του  Πανεπιστημίου 8 του Παρισιού και του Σάο Πάολο (Βραζιλία). Η ερευνητική της εργασία Φωνητικές Μέθοδοι για ηθοποιούς: φωνή VS σώμα και ήχος VS νόημα (1970-2010), την οδήγησε να παρακολουθήσει το έργο μεγάλων δασκάλων φωνητικής,  όπως ο Cicely Berry και ο Jorge Parente. Το 2015 διοργάνωσε με την Chloe Larmet το διεθνές συμπόσιο «Εξάσκηση της φωνής στη σκηνή: από τη διδασκαλία έως τη φωνητική περφόρμανς». Έχει δημοσιεύσει πολυάριθμες επιστημονικές εισηγήσεις για την κατάρτιση του ηθοποιού και τη φωνητική αισθητική στις σύγχρονες θεατρικές σκηνές. Ως ηθοποιός ίδρυσε τη ομάδα θεάτρου  Cia Silenciosa (2002-2014) στην Κουριτίμπα (Βραζιλία). Έχει επίσης πτυχίο στις Παιδαγωγικές Επιστήμες και διδάσκει θέατρο, θεωρία και πρακτική, στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού Ναντέρ και στο Πανεπιστήμιο της Πικαρδίας Jules Verne.
 
Christophe D’Alessandro
 
Ερευνητής και μουσικός με σπουδές και επαγγελματική εμπειρία στα μαθηματικά, στην επιστήμη των υπολογιστών και την επεξεργασία σημάτων (signal processing), το keyboard performance τον αυτοσχεδιασμό και τη μουσική σύνθεση. Ως Διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Ινστιτούτο Ερευνών (CNRS), δημοσίευσε πολυάριθμες εργασίες σε σημαντικά περιοδικά και συνέδρια στους τομείς της Επεξεργασίας της Ομιλίας, της Μουσικής Ακουστικής και της Οργανολογίας. Είναι επίσημος σολίστ εκκλησιαστικού οργάνου στη εκκλησία Sainte-Elisabeth, στο Παρίσι, καθώς επίσης και συνθέτης. Τα μουσικά κομμάτια του για Όργανο και το Ηλεκτρονικό Όργανο έτυχαν μεγάλης αναγνώρισης (το CD “Les douze degrés du silence”, Hortus, 5 diapasons, 2012) και η έρευνά του για τη φωνή και τα νέα μουσικά όργανα έλαβε το πρώτο βραβείο  στον διαγωνισμό μουσικών οργάνων Margareth Guthman (Ατλάντα, 2015) για το πρόγραμμα Cantor Digitalis. Το τρέχον διάστημα, η δουλειά του εστιάζεται στο κλαβίχορδο, τη φωνητική σύνθεση και τη κίνηση, καθώς και στα όργανα του Παρισινού 19ου αιώνα.
 
 
Roberto Moura
 
Τραγουδιστής, δάσκαλος φωνητικής και επαγγελματίας της μεθόδου Feldenkrais. Γεννημένος στη Βραζιλία, άρχισε να τραγουδάει βραζιλιάνικη μουσική ως παιδί, πριν σπουδάσει κλασική μουσική. Από τη στιγμή που ήλθε στην Ευρώπη, πήγε στο Ωδείο της Λωζάνης και στο Scola Cantorum στη Βασιλεία (Ελβετία). Από το 2000, βρίσκεται στο Παρίσι, όπου διδάσκει τεχνικές φωνητικής και τραγούδι στο Τμήμα Μουσικής και Θεάτρου στο Ωδείο Bobigny. Έχει επίσης εργαστεί ως δάσκαλος φωνητικής για ηθοποιούς σε θεατρικές παραστάσεις, όπως για την παράσταση Garrincha – μια όπερα δρόμου που σκηνοθέτησε ο Robert Wilson το 2016, ή για το Tchekhov é um Cogumelo, μια παράσταση που σκηνοθέτησε ο André Guerreiro Lopes το 2017 στο Σάο Πάολο. Είναι πτυχιούχος του IFELD (Ινστιτούτο Εκπαίδευσης Feldenkrais)  της Λυών.
 
 
 
 
2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ, Μάσκες και Avatars (Σεμινάριο & Εργαστήρια)
 
Θεματική: Μάσκες και Avatars
 
 
Διοργανωτές & Εισηγητές: Erica Magris &  Giulia Filacanapa. Με τη συμμετοχή των Guy Freixe, Georges Gagneré, Ferdinando Falossi, Théo Semet.
 
Προϋποθέσεις/κριτήρια: Έως 30 άτομα, αποτελούμενο από 2 υπο-ομάδες.  Είναι υποχρεωτικό για τους συμμετέχοντες να παρακολουθήσουν το σύνολο του σεμιναρίου και εργαστηρίου, δηλαδή και τις 5 ημέρες.
 
Η πρώτη υπο-ομάδα αφορά τη συμμετοχή 15  σπουδαστών/επαγγελματιών  ηθοποιών που θα εμπλακούν πρακτικά στο εργαστήριο. Για τους 15 σπουδαστές/επαγγελματίες ηθοποιούς απαιτείται πρότερη θεατρική εμπειρία, ενώ θα εκτιμηθεί ιδιαίτερα η εμπειρία στη θεατρική μάσκα, καθώς και στις τεχνικές της μαριονέτας, του τσίρκου και του χορού, για όσους από τους συμμετέχοντες δεσμευτούν να συμμετέχουν ενεργά.
 
Η δεύτερη υπο-ομάδα αφορά τη συμμετοχή 15 θεωρητικών με ενδιαφέρον στη δραματουργία και θεωρία των νέων μέσων και θα εμπλακούν ως παρατηρητές με τη καθοδήγηση της εισηγήτριας Erica Magris που θα τους προτρέπει να συμμετέχουν κριτικά στην όλη διαδικασία.
 
Η επικοινωνία στα αγγλικά είναι απαραίτητη, ενώ θα χρειαστεί οι συμμετέχοντες να μάθουν από έξω μία ή περισσότερες σκηνές. Υπάρχει πιθανότητα ορισμένοι από τους 15 σπουδαστές/επαγγελματίες ηθοποιοί , με έντονο κίνητρο,  να μπορέσουν να συμμετέχουν και στην παράσταση Lysistrata που θα παρουσιαστεί στις 7 Οκτωβρίου στο πλαίσιο του Φόρουμ «Αρχαία ελληνική τραγωδία & Ψηφιακή Τέχνη».
 
 
 
***
 
Σεμινάριο, Δευτέρα, 1η Οκτωβρίου 2018, 16.00-20.00
 
Περιγραφή
 
Το σεμινάριο δομείται σε δύο μέρη.
 
            Αρχικά, η Erica Magris, με την παρουσίασή της Το Αρχαίο Δράμα στη σύγχρονη σκηνή, θα εξετάσει τη σημασία του αρχαίου ελληνικού δράματος στην εποχή της σκηνοθεσίας, τον 20ο και τον 21ο αιώνα.  Μετά από την ευρεία επισκόπηση, η συζήτηση επικεντρώνεται στα τρία κρίσιμα σημεία που θα εξερευνηθούν κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου – ο χώρος, ο χορός και η μάσκα, τόσο στην τραγωδία όσο και στην κωμωδία – αναλύοντας ορισμένες επιδραστικές σκηνικές προσεγγίσεις των Luca Ronconi, Peter Stein, Ariane Mouchkin, Katie Mitchell.  Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στα κείμενα που αξιοποιούνται στο πλαίσιο του εργαστηρίου και στις παραστάσεις που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια του Φόρουμ (Αγαμέμνων του Αισχύλου και Λυσιστράτη του Αριστοφάνη).
 
Στο δεύτερο μέρος, οι επικεφαλείς της ομάδας, Giulia Filacanapa και Guy Freixe θα παρουσιάσουν την προσωπική τους προσέγγιση στη σύγχρονη σκηνοθεσία του αρχαίου ελληνικού δράματος και θα εισαγάγουν τους συμμετέχοντες στα βασικά ζητήματα του εργαστηρίου. Ειδικότερα, ο Ferdinando Falossi θα μιλήσει για την έρευνά του σχετικά με τις ελληνικές μάσκες και τη δουλειά του ως κατασκευαστή μάσκας, ενώ ο Géorges Gagneré θα παρουσιάσει την τεχνολογική συσκευή που θα αξιοποιηθεί στο πλαίσιο του εργαστηρίου.
 
 
 
***
 
Εργαστήριο, 2-5 Οκτωβρίου 2018, 16:00-20:00
 
Διάρκεια: 16 ώρες (4 συνεδρίες, 4 ωρών η καθεμιά)
 
Περιγραφή
 
Ο διάλογος ανάμεσα σε δύο μακρινούς κόσμους, ανάμεσα στο θέατρο και τα βιντεοπαιχνίδια, αποτελεί τη βάση της έρευνας Μάσκες και Avatars, που υλοποίησε μια ομάδα μελετητών και καλλιτεχνών από το χώρο του θεάτρου και της επιστήμης των υπολογιστών, στο πλαίσιο του ερευνητικού κέντρου Labex Arts-H2H με τίτλο: «Επαυξημένη σκηνή: τεχνικές του ηθοποιού, δημιουργικές πρακτικές και μέθοδοι εξάσκησης» (2015-2017). Η έρευνα αφορούσε στη σχέση  της θεατρικής μάσκας και της ψηφιακής τεχνολογίας του avatar. Η μάσκα παραδοσιακά συνιστά ένα ενισχυτικό μέσο, που επεκτείνει το σώμα του ηθοποιού και το κάνει υβριδικό, με παρόμοιο τρόπο που ο υπολογιστής δημιουργεί το avatar, και ο ηθοποιός  το ενεργοποεί. Σε μια σειρά εργαστηρίων ερευνήσαμε την εμβύθιση (immersion) και την εκφραστικότητα αυτών των δύο διαφορετικών κατασκευασμάτων “επαύξησης” (augmentation), καθώς και τις δυνατότητες αλληλεπίδρασής τους. Πώς ο ηθοποιός, φορώντας τη μάσκα, και ο ηθοποιός μέσω του avatar βιώνουν τη μεταμόρφωσή τους; Το κοινό πώς το αντιλαμβάνεται; Μπορούν να παίξουν μαζί; Με ποιούς τρόπους;
 
 Ως αποτέλεσμα, σχεδιάσαμε μια συσκευή -για τη σκηνή και την υποκριτική-που συνδυάζει τη χρήση της θεατρικής μάσκας και του λογισμικού Perception Neuron Motion capture data, συνδεδεμένου με μια ψηφιακή πλατφόρμα, δημιούργημα του εργαστηρίου INREV στο Πανεπιστήμιο Paris 8. Η πλατφόρμα βασίζεται σε μια υπάρχουσα μηχανή παιχνιδιών και σχεδιάστηκε για την απευθείας προεπισκόπηση ψηφιακών κινουμένων σχεδίων. Αυτή η συσκευή έχει δοκιμαστεί και ως παιδαγωγικό εργαλείο για την εκπαίδευση ηθοποιών (Masterclass στο CNSAD, Σεπτέμβριος 2017 & Εργαστήριο στο Πανεπιστήμιο Warwick, Μάρτιος 2018) και ως δημιουργικό εργαλείο για τρεις πειραματικές παραστάσεις που παρουσιάστηκαν στις 14 και 15 Δεκεμβρίου 2017 στο CUBE – Κέντρο Ψηφιακής Δημιουργίας (Agamemnonn redoux του Andy Lavender, La vie en rose. Clinique à l’eternité της Giulia Filacanapa και La psychanalyse augmentée του Mathieu Milesi). Ο διάλογος μεταξύ των ηθοποιών με μάσκα και των ψηφιακών avatars έχει αποδειχθεί γόνιμος και συναφής .
 
Δουλεύοντας με κείμενα από την αρχαία τραγωδία και την αττική κωμωδία, θα θέσουμε ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο η επαυξημένη θεατρική πραγματικότητα-παραδοσιακή και ψηφιακή- θα μπορούσε να ρίξει νέο φως στη σύγχρονη σκηνική πρόσληψη του αρχαίου ρεπερτορίου, και της ετερότητάς του, ανοίγοντας ενδεχομένως νέες δυνατότητες σε αυτό το τομέα: για παράδειγμα, η κίνηση του χορού και η χορωδιακότητα (chirality) μέσα από τον πολλαπλασιασμό των avatars,  ο ζωτικός χώρος και η κινησιολογία κατά τη διάρκεια των επεισοδίων αλλά και στα στάσιμα, ο σχεδιασμός πολυεπίπεδου χώρου και χρόνου που συνδυάζει τον πραγματικό και τον εικονικό  κόσμο. Θα χρησιμοποιήσουμε μάσκες από δέρμα και ξύλο -που δημιουργήθηκαν από τους κορυφαίους κατασκευαστές Stefano Perocco και Ferdinando Falossi, καθώς και την ψηφιοποιημένη εκδοχή τους με 3D σκάνερ. Επιπλέον, ο μουσικός Théo Semet, θα συνοδεύει τις ασκήσεις και τους σκηνικούς πειραματισμούς.
 
 
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
 
 
Erica Magris
 
Λέκτορας Θεατρικών Σπουδών στο Τμήμα Θεάτρου του Πανεπιστημίου Paris 8. Το 2009 απέκτησε το διδακτορικό της δίπλωμα στις Θεατρικές Σπουδές και τη Σύγχρονη Λογοτεχνία στο Université Paris 3 (Γαλλία) και τη Scuola Normale στην Πίζα (Iταλία), με τη διατριβή της για τις οπτικοακουστικές τεχνολογίες στο ιταλικό θέατρο από το 1965 έως το 2005. Η έρευνά της επικεντρώνεται στο σύγχρονο δυτικό θέατρο, στη σκηνοθεσία και τις δημιουργικές πρακτικές. Συγκεκριμένα, ασχολέιται με τη διαμεσικότητα, με το θέατρο-ντοκυμαντέρ, καθώς και με τις θεατρικές παραδόσεις, ιδέες και οργανισμούς στην Ιταλία και τη Γαλλία. Συμμετείχε ως επικεφαλής στο τριετές ερευνητικό πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από το Labex Arts-H2H (2015-17) Η επαυξημένη σκηνή: τεχνικές του ηθοποιού, δημιουργικές πρακτικές και μέθοδοι εξάσκησης. Έχει συγγράψει πολλά επιστημονικά άρθρα, δημοσιευμένα σε ιταλικά και γαλλικά επιστημονικά περιοδικά, συλλογές και διεθνή συνέδρια. Ενώ συνεπιμελήθηκε μαζί  με την  καθηγήτρια Β. Picon-Vallin, του βιβλίου Les théâtres documentaires (Εκδ. Deuxième époque, υπό έκδοση).
 
Giulia Filacanapa
 
Επίκουρος καθηγητής στο πανεπιστήμιο Παρίσι 8. Έλαβε διπλό διδακτορικό τίτλο στην ιστορία του θεάτρου (Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας) και τις Ιταλικές Σπουδές (Πανεπιστήμιο Παρίσι 8) τον Μάιο του 2015. Η διατριβή της αφορά την αναγέννηση της Commedia dell’Arte τον 20ό αιώνα στην Ιταλία και τη Γαλλία. Με τη Δρ. E.Magris διαχειρίστηκε το τριετές πρόγραμμα Η επαυξημένη σκηνή: τεχνικές του ηθοποιού, δημιουργικές πρακτικές και μέθοδοι εξάσκησης, χρηματοδοτούμενο από το Labex Arts-H2H (2015-17). Σε αυτό το πλαίσιο, το 2016 δημιούργησε το πειραματικό ερευνητικό πρόγραμμα Μάσκες και Avatars. Έχει παρουσιάσει άρθρα σε διάφορα συνέδρια στη Γαλλία, τον Καναδά, την Ιταλία και την Ελβετία και έχει συγγράψει πολλά επιστημονικά άρθρα, τα οποία δημοσιεύονται στα ιταλικά, τα γαλλικά και τα αγγλικά, όπως το «Giovanni Poli: The Missing Link» (The Routledge Companion to Commedia dell’Arte , Oxon, Routledge, 2015). Παράλληλα αναπτύσσει πρακτική και καλλιτεχνική έρευνα ως Πρόεδρος του Συλλόγου Stefanoperocco που προωθεί τη δημιουργία και τη διάδοση της θεατρικής μάσκας, καθώς και ως ιδρυτικό μέλος και διευθύντρια της θεατρικής εταιρείας GenteGente.
 
Guy Freixe
 
Καθηγητής θεωρίας και πρακτικής θεάτρου στο Πανεπιστήμιο του Franche-Comté στη Besançon. Εκπαιδεύτηκε στη σχολή Jacques Lecoq και υπήρξε ηθοποιός στο Θέατρο του Ήλιου  από το 1981 έως το 1986. Ίδρυσε το Théâtre du Frêne, όπου σκηνοθέτησε σχεδόν 30 παραστάσεις. Δίνει συχνά σεμινάρια υποκριτικής και διδάσκει σε πολλές Εθνικές Δραματικές Σχολές στη Γαλλία και το εξωτερικό. Μεταξύ των κύριων εκδόσεων του: La Filiation Copeau-Lecoq-Mnouchkine. Une lignée du jeu de l’acteur, L’Entretemps, 2014; Les Utopies du masque sur les européennes du XXe siècle, L’Entretemps, 2010; Le Corps, ses dimensions cachées (επιμέλεια), Deuxième époque, 2017.
 
Georges Gagneré
 
Σκηνοθέτης και μέλος της συνεργατικής πλατφόρμας didascalie.net, εστιάζοντας σε διαμεσικά περιβάλλοντα πραγματικού χρόνου στις παραστατικές τέχνες. Το 2007 ξεκίνησε το έργο VIRAGE (ANR French National Research Agency) που αφορά σε μεθόδους και λογισμικά για τις πολιτιστικές βιομηχανίες και τις τέχνες. Σκηνοθέτησε παραγωγές σε εθνικά θέατρα (Théâtre National de Strasbourg, La Filature, Scène nationale de Mulhouse κ.λπ.) και διοργάνωσε πολυάριθμα εργαστήρια σχετικά με την επίδραση των νέων τεχνολογιών στο κείμενο της σκηνής και του θεάτρου. Συνεργάστηκε με τον Stéphane Braunschweig και τον Peter Stein ως βοηθός σκηνοθέτη σε 40 παραγωγές όπερας. Είναι λέκτορας παραστατικών τεχνών στο Πανεπιστήμιο Paris 8, διδάσκοντας υποκριτική και σκηνοθεσία σε περιβάλλοντα μεικτής πραγματικότητας (mixed reality).
 
Ferdinando Falossi
 
Ερευνητής στην ιστορία του Ελληνορωμαϊκού θεάτρου και κατασκευαστής μάσκας αρχαίου θεάτρου και Commedia dell’Arte (μαθητής του Donato Sartori). Έχει πραγματοποιήσει σεμινάρια και εργαστήρια σε πανεπιστήμια στην Ευρώπη (Πίζα, Φλωρεντία, Τορίνο, Παρίσι 8 Saint-Denis) και έχει συνεργαστεί με ιταλικά και διεθνή θέατρα: Footsbarn Travelling Theatre, Bottega del Teatro by Vittorio Gassman (Φλωρεντία), Città del Teatro (Πίζα), Théâtre du Soleil (Παρίσι). Μεταξύ των κύριων εκδόσεών του είναι οι: L’incanto della maschera, Torino, Prinp, 2014 and La Poesia della Maschera, Torino, Prinp, 2015 (με τον καθηγητή Fernando Mastropasqua).
 
 
 
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ  ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
 
1η Θεματική Ενότητα
 
Σεμινάριο: Δευτέρα, 1/10/2018, ώρες 16:00 – 20:00
 
1ο Εργαστήριο – 1η Συνεδρία: Τρίτη, 2/10/2018, ώρες  16:00 – 20:00
 
2ο Εργαστήριο: Τετάρτη, 3/10/2018, ώρες 16:00 – 20:00
 
3ο Εργαστήριο: Πέμπτη, 4/10/2018, ώρες 16:00 – 20:00
 
4ο Εργαστήριο: Παρασκευή, 5/10/2018, ώρες 16:00 -20:00
 
 
2η Θεματική Ενότητα
 
Σεμινάριο: Δευτέρα, 1/10/2018, ώρες 16:00 – 20:00
 
1ο Εργαστήριο – 1η Συνεδρία: Τρίτη, 2/10/2018, ώρες  16:00 – 20:00
 
2ο Εργαστήριο: Τετάρτη, 3/10/2018, ώρες 16:00 – 20:00
 
3ο Εργαστήριο: Πέμπτη, 4/10/2018, ώρες 16:00 – 20:00
 
4ο Εργαστήριο: Παρασκευή, 5/10/2018, ώρες 16:00 -20:00